Ay'ın oluşum senaryosu
- Ferhat GÜNEY
- 16 Eki 2022
- 1 dakikada okunur
Güncelleme tarihi: 8 Nis 2023
Oluşturulan hipotezlerin çoğunluğuna göre milyonlarca yıl önce Dünyamız, Güneş sistemi’nde tek başına hareket ediyordu. Ta ki Ay oluşana kadar. Bu oluşumun tam olarak nasıl meydana geldiği, araştırmacıların kesin bir cevap olmadan onlarca yıldır üzerinde çalıştığı bilimsel bir bilmece olmaya devam ediyor. Bu gönderide de Ay’ın oluşum senaryolarından birini inceleyip, yeni bir teoriyi anlatacağız.
Ay’ın oluşum senaryolarından en çok kabul görmüş olanı Dev Etki hipotezidir. Bu teori, Dünya-Ay sisteminin, Mars büyüklüğünde bir cisimle (Theia) dev bir çarpışmasından sonra oluştuğudur. Çarpma, malzemeyi Dünya etrafında
yörüngeye fırlatır ve malzeme birikerek Ay’ı oluşturur. Bu teori üzerinde çalışanlar Ay’ın, bu enkazdan aylar veya yıllar boyunca yörüngede birleştiğini iddia ediyor.
Dev çarpışmaların bilgisayar simülasyonları, Ay çekirdeğinin kütlesi ve Dünya-Ay sisteminin açısal momentumu ile tutarlı sonuçlar üretmeyi başardı. Bu simülasyonlar, Ay’ın çoğunun proto-Dünya’dan (çarpışmadan önceki Dünya) ziyade çarpan cisimden türediğini öne sürüyor. Daha güncel simülasyonlar, Ay’ın daha büyük bir bölümünün proto-Dünya’dan türetildiğini gösteriliyor.
Görüldüğü üzere Dev Etki hipotezi bir süper bilgisayar
simülasyonu olarak modellenmiştir (NASA ve Durham Üniversitesi). Simülasyonun sonuçlarından biri Ay’ın, Theia ile Dünya’nın çarpışmasından yıllar sonra değil de birkaç saat sonra oluşmuş olabileceğinin ihtimalini belirtiyor.
Bu simülasyonun en önemli özelliklerinden birisi, araştırmacıların Dünya ve Ay’ın iç içe geçmiş tarihini daha iyi anlamalarına yardımcı olacak.
Aynı zamanda bu araştırmada kullanılan simülasyonlar, Ay’ın kökenini veya diğer dev etkileri incelemek için yapılan herhangi bir simülasyon çalışmasının en yüksek çözünürlüğünde olanlardandır.
Bu çalışmalar bizi kendi Dünyamızın nasıl bugünkü yaşam barındıran Dünya haline geldiğini anlamaya daha da yaklaştırabilir.
Ay’ın geçmişini bilmek, Dünya’nın geçmişini bilmektir. Çünkü köklerimiz birbirine bağlı.
Kaynak:
https://en.wikipedia.org/wiki/Moon
https://www.nasa.gov/feature/ames/lunar-origins-simulations
Immediate Origin of the Moon as a Post-impact Satellite: - https://doi.org/10.3847/2041-8213/ac8d96
Tabiki burada enkaz sonucu oluşan kütlenin, birkaç saat sonrasında Ay'ı oluşturmuş olabileceğininden bahsettik ancak durum pek de öyle değill. Yani burada geçen süre boyunca kararsız kütlenin Ay formunu aldığından bahsediliyor. Şuanki Ay olabilmesi için henüz önünde soğuma ve katılaşma aşamaları olacak. Bu aşamada da yıllar geçmesi gerekiyor.